فرمان هاي مكانيكي
كار دستگاه فرمان هدايت مطلوب خودرو در مسير دل خواه راننده است دستگاه فرمان از سه
قسمت اساسي تشكيل شده است الف : فلكه فرمان و مارپيچ ب: جعبه فرمان ج: اهرم بندي كار
فلكه فرمان انتقال دادن نيروي دست راننده به مارپيچ فرمان است كار جعبه فرمان تبديل گشتاور
است يعني گشتاور كمي كه راننده به فلكه وارد مي كند در جعبه فرمان به گشتاور زيادي كه براي
به حركت دراوردن چرخهاي جلو مورد نياز است تبديل مي شود در جعبه فرمانهاي مكانيكي تبديل
گشتاور فقط از نوع مكانيكي است و نسبت بين چرخ دندهاي مارپيچ و تاج خروسي تعيين كننده ي
ميزان گشتاور تبديل شده است
انواع جعبه فرمان مكانيكي
جعبه فرمان كشويي : در اين نوع جعبه فرمان ميل مارپيچ به چرخ دنده ي كوچكي متصل مي شود
كه مارپيچ فرمان به حساب مي ايد و با فلكه فرمان حركت دوراني مي كند به اين قطعه پينيون گفته
مي شود پينيون با يك ميله ي بلند دندانه دار شانه اي درگير مي شود اين ميله همان ميل بلند
فرمان در ذوزنقه فرمان است
طرز كار : با حركت دوراني فلكه فرمان و پينيون ميل شانه اي به صورت خطي حركت مي كند اين
حركت به اهرم هاي چرخ)شغال دست( انتقال يافته چرخها را حول محورشان كه سيبكي هستند
به دوران در مي اورد براي انكه ميل فرمان شانه اي با پينيون در تماس مطمئن قرار گيرد ميله ي
شانه اي فرمان را در داخل لوله اي قرار داده دو انتهاي ان را ياتاقان بندي كرده اين ياتاقانها كه
بوش راهنما هستند ميل شانه اي را در خط مستقيم نگه مي دارند تا فاصله ي ان با پينيون حفظ
شود علاوه بر بوش هاي دو طرف محلي براي تنظيم لقي شانه و پي نيون طراحي مي شود اين
محل به بوش تنظيم معروف است كه فنري شانه اي را به پينيون اتصال مي دهد
جعبه فرمان حلزوني تاج خروسي :
در اين نوع جعبه فرمان يك مارپيچ حلزوني به كار رفته كه با فلكه فرمان حركت دوراني مي كند
مارپيچ با چرخ دندانه دار دايره شكلي درگير مي شود و حركت فلكه ي فرمان را به چرخ دندانه دار
انتقال مي دهد اهرم هزار خار كه به ميل فرمان حركت خطي مي دهد به اين چرخ دندانه دار
(تاج خروسي) متصل گرديده است بنابراين با حركت مارپيچ فرمان يرو به تاج خروسي وارد
مي شودو چون تاج خروسي با اهرم هزارخار يك پارچه گرديده اهرم هزار خار هم حركت دوراني
محدود مي نمايد اين حركت به اهرم بلند فرمان انتقال يافته بالاخره سيستم اهرم بندي را به حركت
در مي اورد
جعبه فرمان ساچمه اي : در اين نوع برروي مارپيچ حلزوني جعبه ي دندانه داري قرار دارد كه
داخل ان ساچمه پر شده است روي مارپيچ يك محفظه ي پر از ساچمه قرار دارد كه داخل ان دندانه
دار است و در داخل دندانه ها ساچمه قرار مي گيرد به علت ضريب اصطكاك كمي كه ساچمه به
دندانه دارد انتقال نيرو بين مارپيچ و محفظه ي ساچمه به راحتي انجام ميگيرد بنابراين معمولا اين
نوع جعبه فرمان كم اصطكاك تر هستند و با نيروي كم تري چرخ هاي جلو را مي چرخانند ساچمه ها
در دو ريل جدا از هم در شيارهاي محفظه پر شده اند و چون ريل محفظه با زاويه طراحي و ساخته
شده است در نتيجه با پيچاندن مارپيچ ساچمه ها به انتهاي ريل مارپيچ هدايت مي شوند در انتهاي
حركت وقتي ساچمه ها از شيار مارپيچ خارج شدند به لوله ي راهنما مي رسند لوله هاي راهنما
ساچمه ها را مجددا به ابتداي مسير مارپيچ هدايت مي كنند به علت چرخش ساچمه ها در مدار
معين به اين گونه جعبه فرمان ها نوع ساچمه اي چرخنده نيز مي گويند با حركت خطي محفظه در
روي مارپيچ دندانه هاي روي محفظه كه با تاج خروسي محور هزار خار درگير هستند به تاج خروسي
حركت دوراني مي دهد و به دنبال ان محور هزار خار هم حركت دوراني مي كند در انتهاي مارپيچ
فرمان و در ابتداي جعبه فرمان محلي براي ياتاقان بندي مارپيچ پيش بيني شده است معمولا ياتاقان
انتهايي تكيه گاه قابل تنظيمي دارد تا با پيچاندن تكيه گاه بتوان مارپيچ را در محل درستي نسبت به
محفظه قرار داد ممكن است اين تنظيم طولي مارپيچ با واشر گذاري انجام شود مانند جعبه فرمان
پيكان محور اهرم هزار خار به وسيله ي بوش يا ياتاقان بندي غلتكي در بدنه ي جعبه فرمان قرار
مي گيرد بين دندانه هاي محفظه ي ساچمه و تاج خروسي اهرم هزار خار زاويه اي وجود دارد اين
زاويه براي درگيري بهتر دو دندانه با هم است و لقي بين دو عضو را مي كاهد براي تنظيم لقي
مجاز بين ان دو پيچ تنظيمي در روي در پوش جعبه فرمان پيش بيني مي شود اين پيچ داراي
مهره ي ضامني است كه به هنگام تنظيم چرخ ها را در حالت مستقيم قرار مي دهد بدين ترتيب
مهره ي ضامن را شل كرده سپس با پيچ تنظيم لقي مجاز را ايجاد و مهره ي ضامن را سفت مي كنند
جعبه فرمان انگشتي : در اين جعبه فرمان يك انگشتي به محور اهرم هزار خار متصل است اين
انگشتي در بين مارپيچ قرار مي گيرد با حركت مارپيچ فرمان انگشتي حركت خطي نموده بازوي
متصل به ان نسبت به محور انگشتي حركت دوراني مي كند اين حركت به اهرم هزار خار انتقال
يافته ميل بزرگ فرمان را به حركت در مي اورد
جعبه فرمان حلزوني غلتكي :آموزش مكانيك خودرو در اين نوع جعبه فرمان يك چرخ غلتك دار كه به محور هزار خار متصل
است در روي مارپيچ فرمان قرارگرفته است و با حركت مارپيچ چرخ نيز حركت مي كند اين حركت به
اهرم هزار خار انتقال مي يابد
منبع : اتومكانيك به زبان ساده ( مهندس احمد امير تيموري)