همه چيز درباره شاسي ها خودرو

شاسي ها خودرو

به طور كلي خودرو از سه قسمت اصلي تشكيل شده كه عبارتند از -1 بدنه -2 موتور -3 شاسي

تعريف : شاسي در اصل يك چهار ضلعي است و از فولاد سخت به شكل ناوداني ساخته مي شود

كه قسمت هايي مثل موتور و سيستم انتقال قدرت و سيستم فنر بندي و سيستم ترمز و فرمان

روي ان نصب مي شود

خصوصيات يك شاسي خوب :

1) تحمل بيشترين ميزان وزن و تنش ممكنه

2) سبكي شاسي

3) كمترين حجم ممكنه

4) سهولت در پياده سازي سيستم

5) هزينه پاياني جهت اجراي سيستم

6) توانايي تغيير فرم در موارد مورد لزوم و در نقاط مشخص جهت بالاترين ميزان جذب ضربه

7) توانايي حفظ استحكام و عدم تغيير فرم در قسمتهاي حياتي مورد نياز سيستم جهت حفظ

بالاترين ميزان ايمني

8) توانايي مقاومت در برابر خوردگي تاثيرات شيمياي و همچنين توانايي كاركرد در گرماي

گسترده

9) قابليت تعميير ساده و بازيابي خصوصيات اوليه

10) انتقال كمترين ميزان لرزش و صدا به قسمتهاي دروني اتاق

شاسي مستقل

اين شاسي از دو تكه اهن ناوداني بلند كه بصورت موازي از جنس فولاد سخت ولي سبك مي باشد

ساخته مي شود و به وسيله دو رام در دو سر ان به يكديگر متصل ميشود شاسي معمولا در عقب

كمي بالاتر امده و اين به خاطر ايجاد فضاي بيشتر براي ديفرانسيل و فنرهاست و در قسمت جلو

كمي باريك تر ساخته مي شود و اين براي بهتر فرمان دادن مي باشد . در طراحي شاسي

شاسي سر خود از ورقهاي نازك فلزي كه آنها را به روش شكل دادن ( پروفيل) توليد مي كنند.

البته قسمتهائي از شاسي بايد از ورقهايي كه ضخامت بيشتري دارند مثل كف و محوطه موتور

و همچنين تكيه گاههاي محورهاي جلو و عقب كه بيشترين نيرو و فشار بر آنها اعمال مي شود

درست مي كنند. ضخامت ورقها معمولا 2 الي 3 ميلي متري است و به گونه اي جوشكاري مي

شوند كه ازاستحكام خوبي برخوردارند. خودروهاي سواري در مقايسه با خودروهاي سنگين نيروي

كمي را تحمل مي كنند و روي شاسي آنها بار استاتيكي كمتري وارد مي شود. بنابرين خودروهاي

سواري مي توانند با سرعت زياد حركت كنند و اصولا طراحي شاسي سرخود به همين منظور بوده

است

مزاياي شاسي و اتاق مستقل

1- هزينه هاي تمام شده و اجرت كار به خاطر يك جا و مستقل بودن ساخت شاسي و اتاق و

صرفه جويي در زمان (مراحل پرس كاري و جوشكاري) مي شوند.

2- چون تعويض قطعات به علت خراب شدن به وسيله پيچ و مهره است زمان و مخارج كمتري دارد.

معايب شاسي و اتاق مستقل

1- به علت سنگين بودن خودرو نيروي محركه آن براي شتاب گرفتن كمتر است

2- طراحي ايمني خودرو به علت سنگين بودن قطعات دشوار است و در هنگام تصادف احتمال

اين كه سرنشينان دچار حادثه شوند زياد است.

3- ساخت قطعات و اسكلت آن نياز به پرس هاي سنگين و ماشين آلات گران تري دارد.

4- به علت اتصال قطعات توسط پيچ و مهره به سر و صداي زياد و همچنين استهلاك بيشتري

دچار مي شود

شاسي نيمه جدا شدني

نوع ديگري از شاسي ها وجود دارد كه آن ها را شاسي نيمه جدا شدني گويند كارخانجات

خودروسازي ROVER براي اولين بار خودروهايي را توليد كرده كه شاسي آنها از دو قسمت

تشكيل شده است. الف: ( ثابت ) ب: قسمتهاي جداشدني از شاسي .

اجزاي ثابت:1- كف 2- ستونها 3- ديوارهاي صندوق عقب 4- ديواره جلوي موتور.

قسمتهاي جداشدني 1- سقف خودرو گلگيرها 2- گلگيرها 3- پنجره جلويي و غيره كه اينها به وسيله

پيچ و مهره به قسمت ثابت بسته مي شوند.

مزاياي شاسي نيمه جدا شدني

مزاياي اين نوع نسبت به دونوع ديگر عبارتند از 1- در هنگام تصادف هزينه قطعاتي كه خراب

شده اند و بايد تعويض شوند پايين مي آيد 2- فرم اتاق شكل پذير است و مي توان طرح جديدي

را توليد كرد 3- مي توان موتورو محورها را كه نسبتا" سنگين هستند را روي يك اسكلت جداگانه

سوار كرد. 4- درمونتاژكردن امكان عايق بندي بهتري بين دو قطعه وجود دارد در نتيجه سروصدا

وهمچنين ارتعاشات چرخها به اتاق كاهش مي يابند

انواع شاسي جدا شدني

1-شاسي نردباني2- شاسي جناقي در وانت 3- شاسي وسط لوله اي در كاميون 4 - شاسي

فرم 7و8 در خودروهاي مسابقه اي 5- شاسي صفحه اي مثل شاسي فولكس واگن قورباغه اي

تعميرات شاسي و روسازي آن

در اثرارتعاشات وتكانهاي زياد به علت ناهموار بودن جاده ممكن است الف- اتصالات و قطعات

شل يا شكسته شوند ب- ممكن است در اثر تصادف فرم شاسي و روسازي آن تغيير كند در هر

دو صورت بايددراسرع وقت نسبت به رفع عيب اقدام شود 1- قطعاتي كه بوسيله ميخ پرچ و يا جوش

كاري به هم متصل مي شوند اگر شكسته و يا شل شده اند را مي توانيد با ضربه زدن توسط يك

چكش كوچك امتحان كرد اگر صداي شنيده شده ناشي از ضربه ، خفه بود پرچها شل و يا قسمت

هاي جوشكاري شكسته شده اند كويدن روي پيچ ها به خاطر محكم شدن كار درستي نيست بايد

تعويض شوند.2- اگر محل اتصال روي شاسي صداي جير جير دهد نشانه آن است كه لائي هاي بين

دوقطعه از بين رفته و بايد هر چه زودتر تعويض شود. 3- در اثر تصادف خودرو ممكن است فرم

شاسي و روسازي آن تغيير كند ، با يك سري آزمايش مي توان عيب را مشخص و آن را رفع كرد

. مثلا اگر فرم قالب شاسي تغيير كند و يا محورها و فنرهاي برگه اي (شمشي) منحرف شوند در هر

صورت باعث لاستيك سايي شديد مي شود. نواقص فوق را مي توان با اندازه گيري دقيق مشخص

كرد.

اندازه گيري انحراف قاب شاسي به وسيله ريسمان

به دوروش امكان پذير است:الف- روسازي بايد جدا شود. ب- روسازي جدا نمي شود

الف – ابتدا بايد روسازي هاي خودرو را جدا كنيم سپس به وسيله ريسمان اين كار را انجام

مي دهيم بيشتر سازندگان خودروها نقطه وسط ( نقطه كنترل)را علامت گذاري مي كنند ريسمان

بايد از نقطه وسط بگذرد و قطرها بايد از هر دو طرف مثلث هاي مساوي را نشان دهد در غير اين

صورت شاسي انحراف دارد.

ب- چنانچه اندازه گيري بدون پياده كردن روسازي انجام شود مثل خودروهاي شاسي سرخود ،

ابتدا خودرو را روي يك سطح صاف افقي قرار مي دهيم و از هر دو طرف از نقاط مشابه قاب

شاسي شاغول روي زمين نشانه گذاري مي كنيم مثلا از محل كرپي فنرها يا انتهاي اكسل ها

استفاده مي شود چهار نقطه روي زمين مشخص شده باوصل كردن اين چهار نقطه يك مستطيل

رسم مي شود سپس قطرهاي آن را رسم نموده محل تقاطع قطرها همان نقطه وسط شاسي

است در صورت سالم بودن شاسي بايد تمام مثلث ها ، مشابه و مساوي هم باشند در غير اين

صورت اندازه انحراف شاسي معلوم مي شود.

بررسي چند نوع شاسي

الف : شاسي نردباني به صورت كلي شاسي به دوگونه مستقل و سرخود يا يكپارچه با اتاق طبقه

بندي مي شود. شاسي مستقل به صورت يك قطعه مجزا طراحي و ساخته ميشود واتاق و موتور

و گيربكس به همراه مابقي سيستمهاي فني به صورت جدا جدا به اين شاسي متصل و محكم

مي شوند اين نوع از شاسي از گونه هاي بسيار قديمي شاسي بوده و امروزه تقريبا" 99 درصد

خودروها از شاسي هاي غير مستقل استفاده مي كنند شاسي نردباني ( LADDER CHASSIS كه

دليل استفاده از لفظ نردباني در اين نوع از شاسي فرم ساخت كلي شاسي ميباشد كه شبيه

به يك نردبان با دو تيرك طولي و تعدادي تيرك عرضي جهت تقويت و اتصال تيركهاي طولي شاسي

مي باشد شاسي نردباني مزاياي محدودي نظير قابليت تحمل وزن بالا ، مقاومت خوب ، هزينه

ساخت پايين وتكنيك ساخت ساده و غير پيچيده دارد. همچنين تعميرات بر روي اتاق خودروئي

كه ا زاين نوع شاسي استفاده مي كند به سادگي امكانپذير بوده و شاسي خصوصيات خود

را پس از تصادف سنگين همچنان حفظ مي كند. معايب اين نوع شاسي وزن بالا ، حجم اشغال

شده زياد( هم در طول و هم در عرض) قابليت كم درجذب ضربه و ارتعاشات طولي به سبب

سختي در اين شاسي مي باشد موارد استفاده از اين گونه شاسي ها در كاميونها بوده است

برخي از انواع وانت سنگين وزن و همچنين برخي از انواع SUV بزرگ و البته غير لوكس با قيمت

پايين با شرايط كاري سخت هم هنوز از اين نوع شاسي استفاده ميكنند. ولي استفاده از اين

نوع شاسي با توجه به معايب ذكر شده و آسايش بسيارپايين آن درخودروهاي سواري سالهاست

منسوخ شده ضمنا خودروئي كه از اين نوع شاسي استفاده ميكند از ايمني بسيار پايين نيز برخوردار

س.

ب: شاسي صفحه اي

شاسي صفحه اي هم گونه اي پيشرفته تر از شاسي هايي بود كه تا حدودي معايب اين شاسي

مستقل نظير شاسي نردباني بود كه در گونه صفحه اي بهبود يافته بود.فرم كلي اين شاسي همانند

شبكه اي از پروفيلهاي كوچك فلزي در قسمتهاي كف اتاق پوشيده شده مي باشد در اينگونه قابليت

جذب ضربات انتقالي از سطح مسير حركت ازشاسي بهتر از گونه نردباني بود و در كل سيستم تعليق

دراينگونه از شاسي ها بهتر از گونه نردباني بود. همچنين فضاي آزاد و بيشتري جهت حركت مفيد و

موثر در اتاق در اين نوع شاسي بسيار بيشتر بوده وباعث پايين آوردن اتاق و نتيجتا" پايين آوردن مركز

ثقل خودرو شده بزرگترين مشكل اين نوع شاسي حساسيت زياد شاسي نسبت به تنش هاي

پيچشي بود و مقاومت پيچشي اين نوع شاسي از نردباني هم كمتر مي باشد. همچنين توانايي

تحمل وزن در اين شاسي مانع بزرگي در جهت بكارگيري اين گونه از شاسي ها شده و موارد

استفاده اين گونه از شاسي در خودروهاي بزرگ و سنگين بوده است. اين شاسي درخودروهاي

فولكس واگن مدل بيتل ( با آمار توليد بيش از 21 ميليون دستگاه) همچنين انواع قديمي پورشه

نظير 356 و انواع SPEED STER CARERRA و B و A بوده است اين گونه از شاسي از نردباني

بهتر بود اما از نظر ايمني سرنشينان پايين بود و همچنين در صورت تصادف سنگين و وارد آمدن

خسارت به اين گونه شاسي بازگرداندن شاسي به دليل هزينه بالا دشوار است.

ج : شاسي لوله اي

اولين گونه از شاسي هاي ( TUBULAR-CHASSIS ) شاسي لوله اي درپاسخ به نيازفضايي يا

سه بعدي بود كه د ر دهه پنجاه و در تمام خودروهاي اسپرتي آن زمان جهت يك شاسي مستحكم

ساخته شد. گونه هاي قبلي شاسي يعني نردباني و صفحه اي فقط در دوبعد فضيي كه به صورت

طولي و عرضي اجرا مي شدند. شاسي لوله اي برخلاف اين دوگونه به صورت سه بعدي و در جهات

بدنه خودرو پياده سازي مي گرديد كه اصطلاحا" ه اين گونه شاسي شاسي فضاي طرح پياده

سازي اطلاق مي شود SPACE FRAME . طريقه پياده سازي اين نوع از شاسي به اين صورت بود كه

فرم كلي شاسي كه شبيه به فرم تعدادي لوله با قطرهاي متفاوت و كلي اتاق بود و از طريق

اتصال اين لوله ها پياده سازي مي شد و بعدا قطعات فني خودرو و همچنين پانلهاي بدنه و ساير

قطعات به اين شاسي متصل مي شود.در برخي از گونه ها جهت اتصال ساده تر و راحت ترقطعات

بدنه به جاي استفاده از لوله از قوطي هاي مربع شكل استفاده مي شد ولي بيشترين مقاومت

بوسيله لوله هاي گرد بوجود مي آمد. از نظر ايمني اين نوع شاسي به سبب ايجاد فرم مناسب

د ر تمامي جهات از قفسه توانايي محافظت مناسبي از سرنشينان ايجاد مي كرد.

د: شاسي ستون فقراني

اين نوع شاسي يكي ديگر از شاسي هاي مستقل بوده مخترع اين نوع شاسي لوتس و كولبن

چاپمن مي باشد كه اولين بار لوتس الان آنرا بروي گونه خودرويي كه به توليد انبوه نرسيد و به

شركت كيا كره فروخته شد و خط توليد آن سالها بعد به مدت كوتاهي در خط توليد قرار داشت.

از معايب اين نوع از شاسي حجم زياد و بسته شاسي و همچنين سبب محدوديت فضاي قابل

استفاده در اتاق و ساير درها مي شد كه كليه اين مشكلات هنگام ورود و خروج سرنشينان را

با مشكل مواجه مي كند. جهت ساختن شاسي ها زمان زيادي صرف مي شود كه ساخت آن تنها

به صورت دست ساز مقدور ميباشد و ساخت اين نوع شاسي به صورت سري سازي و مكانيزه

مقدور نبود و اين امر موجب قيمت تمام شده بالاي اين نوع شاسي ميشد.اين نوع شاسي فقط

در خودروهاي اسپرتي با حجم كابين و قيمت بالا استفاده گرديده بسياري از خودروهايي كه از اين

نوع شاسي استفاده كردند خودروهاي اسپرتي ايتاليايي دهه 60 و مرسدس گلولينگ 300 بودند.

شاسي بدين صورت است كه ابتدا يك لوله ( معمولا لوله را از قوطي هاي مربع به صورتي

طول خودرو در خط مياني شكل درست مي كند) در راستاي عقب خودرو قرار ميدهند كه سروته

اين لوله به اكسلهاي جلو و يا ( زير شاسي هاي جلو وعقب كه مجموعه قطعات فني نظير تعليق

و ... بروي آنها سوار مي شود) چرخها ترمز ، موتور ، سيستم متصل مي شود.

نتيجه گيري:

شاسي هاي مستقل :

اين نوع از شاسي كه اولين گونه شاسي است و بطوريكه در سالهاي اول براي ساخت آن ( نردباني )

از چوب استفاده شده است و از دهه پنجاه براي ساخت اين گونه از شاسي ها از آهن و فولاد

استفاده مي كردند و تا دهه 70 از آنها استفاده مي شد.

معايب:

1- اين نوع شاسي ها تحمل نيروي پيچش بسياربالا ندارند.

2- حجم اشغال شده زياد.

3- سنگين بودن شاسي كه باعث كم شدن شتاب مي شود.

4- سروصداي زياد به علت اتصال قطعات بوسيله پيچ و مهره.

5- ساخت قطعات مشكل است.

6- ايمني كم براي سرنشينان.

مزايا:

1- تحمل وزن

2- هزينه پايين جهت ساخت آن

3- شكل ساده و غير پيچيده

4- قابليت جذب ضربه

5- تعويض قطعات به علت خراب شدن بوسيله پيچ و مهره است و زمان و مخارج كمتري دارد

شاسي هاي يكپارچه :

امروز در بيشتر خودروها از اين گونه شاسي استفاده مي كنند بطوري كه استفاده از اين نوع

شاسي ها به 99 درصد رسيده است.

مزايا

1- قدرت تحمل نيروها خصوصا نيروي پيچشي

2- فضاي بازوگسترده در شاسي

3- تعمير اين شاسي ها پس از تصادف ارزان قيمت است

4- فرم اتاق شكل پذير است

5- سك بودن شاسي

6- محكم تر بودن شاسي

معايب

1- در بعضي شاسي اين نوع شاسي يكپارچه وزن خودرو بالا است.مكانيك خودرو كمترين توان در مقابل وزن

وارد شده

2- جنس شاسي هاي يكپارچه معمولا از فلزهاي سبك مي باشد . با اينكه از فلزهاي سبك مي

باشد درمقابل ضربات شديد مقاوم بوده است

3- بهترين نوع اين نوع شاسي ها شاسي هاي فوق سبك كه از سال 90 در بازار عرضه مي شد

براي دفع نياز سرعت محكمتر بودن از اين نوع شاسي ها كه مزايايي نظير سبك بودن – محكمتر

بودن اين شاسي ها است شاسي فوق سبك كه در سال 98 بطور كامل در خودروها استفاده

شده است.

منبع : تكنولوژي شاسي و بدنه (محمد محمدي بوساري)

شاسي و جلوبندي خودرو (مهندس سيد محمود صافي)