ديفرانسيل يكي از اعضاي سيستم انتقال قدرت مي باشد ديفرانسيل بعد از ميل گاردان قرار مي گيرد البته در صورتي كه خودرو داراي ميل گاردان باشد اگر خودرو داراي ميل گاردان نباشد ديفرانسيل بعد از گيربكس قرار خواهد گرفت و بعد از ديفرانسيل پلوس ها قرار دارند زماني كه يك اتومبيل دور ميزند بايد چرخي از ان كه در طرف خارج پيچ است با سرعت بيشتري نسبت به چرخ ديگر بچرخد اگر بخواهيم بدون ترمز گرفتن بچرخيم و همچنين هنگامي كه يك چرخ از روي يك برجستگي عبور مي كند بايد از چرخ ديگر تندتر بچرخد ديفرانسيل اين عمل را امكان پذيرمي كند ديفرانسيل دستگاهي است كه نيروي حاصله از موتور را موقعي كه وسيله نقليه به طور مستقيم و در سطح صاف حركت مي كند به طور مساوي بين چرخ هاي عقب تقسيم مي كند ولي موقع دور زدن و يا چپ و راست رفتن و هنگام گردش ها يا در دست انداز نيروي موتور را به نسبت احتياج بين چرخ هاي عقب تقسيم مي نمايد قطعات ديفرانسيل در داخل پوسته يا محفظه اي كه معمولا ان را كله گاوي مي گويند قرار دارند در داخل اين جعبه كه دنده كرانويل و دنده پينيون و چهار هرز گرد كوچك و شش عدد بلبرينگ و دو دنده سر پلوس چرخ ها قرار گرفته اند به طور خلاصه مي توان گفت كه نيروي موتور به وسيله كلاچ به جعبه دنده و از گيربكس توسط ميل گاردان به ديفرانسيل و از ديفرانسيل به پلوس چرخ ها منتقل و چرخ ها به حركت در مي ايند با گردش ميل گاردان دنده پينيون هم مي چرخد و چون دنده كرانويل با دنده پينيون درگير است كرانويل را به حركت در مي اورد و به همراه خود هرز گردها را هم مي چرخاند
اگر چرخ هاي اتومبيل در سطح صاف
حركت كنند دنده هرز گرد با دنده هاي پلوس حركت و چرخشي ندارد ولي اگر چرخ ها هماهنگي
نداشته باشد و اتومبيل در حال دور زدن باشد بايد يك چرخ كه در زاويه تنگ قرار گرفته است اهسته
گردش نمايد در اين موقع دنده هاي هرز گرد بر خلاف دنده هاي پلوس به حركت در ايند و سبب
سريع تر گردانيدن يكي از دنده هاي پلوس مي شوند (چرخي كه مقاومت كمتري را تحمل مي كند)
دنده هاي هرز گرد كه تعداد انها دو يا چهار عدد مي باشد نقش مهمي در ديفرانسيل دارند كار انها
تنظيم دور چرخ در سر پيچ ها مي باشد
وظيفه ديفرانسيل عبارتند از
1- 90 درجه تغيير جهت گردش گاردان 2- ازدياد گشتاور 3- تعديل دور چرخ هاي عقب هنگام دور
زدن يا حركت در ميدان
به اين معني كه هنگامي كه اتومبيل در ميدان حركت مي كند چرخ سمت داخل ميدان دايره كوچك
تري را طي مي كند در صورتي كه چرخ سمت خارج ميدان دايره بزرگ تري را طي مي كند نتيجه اين
كه يك چرخ خارجي دور بيشتر و چرخ داخلي دور كمتري مي زند امكان اين تغيير دور وظيفه چرخ دنده
هاي داخلي ديفرانسيل مي باشد مثال ديگر هنگامي كه چرخ اتومبيل داخل جوي اب يا جدول گير
مي كند در صورت حركت چرخ ها چرخ داخل چاله ثابت ولي چرخ ديگر به سرعت حركت مي كند
ديفرانسيل اتومبيل هاي سواري را به صورت يك پارچه و مفصلي مي سازند كه نوع يك پارچه ان
مثل پيكان و نوع مفصلي ان مثل بنز و بي ام و را ميتوان نام برد ولي همگي تقريبا داراي قطعات
مشابه يكديگر مي سازند
هوزينگ در ديفرانسيل (كله گاوي)
وظيفه اصلي هوزينگ و چرخ دنده داخلي ان تعديل يا تنظيم دور چرخ ها هنگام دور زدن يا حركت در
ميدان ها مي باشد
هنگامي كه اتومبيل به طور مستقيم حركت مي كند چرخ ها چه محرك چه متحرك با دور مساوي
دوران مي كنند ولي هنگامي كه در ميدان ها يا مسير هاي منحني شكل چرخ هاي قوس خارجي
ميدان مسافت بيشتري طي مي كنند و چرخ هاي قوس داخلي ميدان مسافت كمتري را طي
مي كنند هرگاه هر دو چرخ به كمك يك محور به يكديگر متصل بودند چرخ ها هنگام دور زدن روي
زمين كشيده مي شوند و سايش زياد لاستيك و انحراف اتومبيل حتمي خواهد بود به همين دليل
محور محرك را به دو قسمت تقسيم كرده و هر يك را پلوس مي نامند بدين ترتيب گردش نامساوي
چرخ ها محرك امكان پذير ميشود براي اين كه بتوان هر دو پلوس را به كمك يك گاردان به حركت
دراورد انها را به كمك "جعبه هوزينگ"به يكديگر متصل مي كنند در ديفرانسيل پينيون كرانويل را به
حركت در مي اورد و بدين ترتيب "هوزينگ" كه به كرانويل متصل است به حركت در مي ايد
در انتهاي هر پلوس يك چرخ دنده مخروطي به نام دنده پلوس در جعبه هوزينگ قرار دارد كه اين دنده
ها به كمك دو دنده ديگر كه انها را دنده هرز گرد (ساتليت) مي گويند به يگديگر مربوط مي سازد
دنده هاي هرز گرد روي محور خود ازاد هستند و مي توانند در مواقع لزوم حول ان دوران نمايند مسير
انتقال نيرو از جمله هوزينگ به محور دنده ها هرز گرد و از انها به دنده هاي پلوس و بالاخره به پلوس
ها و چرخ صورت مي گيرد هنگام حركت مستقيم پلوس ها ودر نتيجه هر دو چرخ داراي دور يكسان
هستند هرز گردها حول خود دوران ندارند و همراه جعبه هوزينگ به حركت گردشي خود ادامه
مي دهند و عمل اتصال بين پلوس ها جعبه دنده هوزينگ به حركت گردشي خود ادامه مي دهند و
عمل اتصال بين پلوس و جعبه هوزينگ انجام مي دهند و در نتيجه فقط انتقال نيرو به دنده پلوس را
انجام مي دهند
1- هوزينگ 2- واشر مسي 3- دنده پلوس 4- هرز گرد 5- دنده پلوس 6- كرانويل
هنگام طي مسير منحني يا دور زدن چرخ داخلي چون مسير كوتاه تري را طي مي كند بايد دور
كمتري نسبت به چرخ خارجي بزند در اين حال هرز گرد مربوط به دنده پلوس چون نمي تواند تمامي
دنده را دور جعبه دنده هوزينگ منتقل كند سرعتش كم مي شود و در نتيجه روي ان لغزيده و
بنابراين حول محور خود به دوران در مي ايند اين حركت اضافي به دنده پلوس ديگر منتقل شده و ان
را با دور بيشتري مي گرداند چرخ خارجي دور بيشتري و مسافت بيشتري را طي مي كند
دنده هرز گرد تنها هنگامي طي مسيرهاي منحني يا دور زدن عمل نمي كند بلكه در مواقعي كه به
نحوي اصطكاك بين دو چرخ متفاوت باشد يا بار يكي از لاستيكها از ديگري كمتر باشد وارد عمل
مي گردد هرگاه مثلا چرخي در سطح متفاوت زمين يخ زده قرار گيرد و چرخ ديگر در سطح خشك در
اين حال چرخ با اصطكاك كم تا دو برابر دور جعبه هوزينگ مي گردد در حالي كه چرخ ديگر حركتي
ندارد و در اين حال وسيله نقليه قدرت حركت را نخواهد داشت زيرا نيروي اصطكاك موجود در چرخ
در حال بكسواد كافي براي اتومبيل نيست براي اين گونه موارد در بعضي از وسايل نقليه سنگين از
قفل كن ديفرانسيل استفاده مي كنند قفل كن ديفرانسيل دو پلوس را با يكديگر يك پارچه مي كند و
اتومبيل را در مكان برفي و غيره ممكن مي سازد
منبع : اولين دايره المعارف اتومبيل در ايران جلد3(مكانيك خودرو حسين منوچهر پارسا)