بلوك سيلندر بعنوان يك قسمت اصلي موتور بوده و يك پايه فلزي محكم و يكپارچه براي تمام قطعات
موتور مورد استفاده قرار مي گيرد در داخل بلوك سيلندر استوانه هاي تو خالي بنام سيلندر وجود
داشته كه پيستون در داخل ان استوانه ها حركت رفت و برگشتي خود را انجام مي دهد شكل بلوك
سيلندر بستگي به نوع موتور از لحاظ سيستم خنك كننده دارد در سطح بالاي ان سرسيلندر بسته
مي شود كه داراي سوراخها و مجاري متعددي بوده كه اين مجاري به طور كلي مجاري اب و روغن و
تايپت ها مي باشد در بعضي از موتورها (T,L) سوراخها مجاري سوپاپها در سطح بالائي بلوك قرار
دارند قسمت پايين بلوك كه به ان كارتل متصل مي شود محفظه ميل لنگ گفته مي شود كه در انجا
ميل لنگ توسط كپه هاي به بلوك سيلندر متصل مي شود در قسمت جلوي بلوك محل قرار گرفتن
سيني جلو كه در داخل ان زنجير و دنده ميل لنگ و دنده ميل سوپاپ قرار دارند قسمت عقب بلوك در
انتهاي ميل لنگ فلايويل متصل شده كه عمل انتقال نيروي موتور به سيستم انتقال قدرت را انجام
مي دهد قطعاتي كه به بلوك سيلندر متصل مي شود عبارتند از واتر پمپ – پمپ بنزين – سيني جلو
پايه فيلتر روغن و يك سري قطعات ديگر كه اغلب براي ابنندي اين قطعات از واشر استفاده مي شود
در نهايت كليه قطعات سوار شده روي بلوك و داخل ان موتور را تشكيل مي دهند موتور روي شاسي
بوسيله دسته موتور از جنس لاستيك هاي فشرده مي باشند سوار شده است ضمنا دسته موتور
علاوه بر اينكه اتصال موتور با شاسي را برقرار مي كند ارتعاشات موتور و شاسي را نسبت به يكديگر
خنثي مي كند
وظايف دسته موتور عبارتند از :
1- نگهداري و تحمل وزن موتور بر روي شاسي
2- جذب ارتعاشات موتور و شاسي
3- مقاومت در مقابل چرخش موتور نسبت به شاسي
جنس بلوك سيلندر
بلوك سيلندر يكپارچه ريخته شده و جنس ان از چدن خاكستري با الياژ كرم دار يا نيكل دار اهن يا از
جنس الومينيوم مي باشد بدنه موتور (بلوك سيلندر)را معمولا به دو روش مي سازند
الف – بوسيله ريختن مواد مذاب در قالبهاي ماسه اي و بعدا عمليات تراشكاري را در قسمتهايي كه
لازم است انجام مي دهند
ب – استفاده كردن از قالب فلزي به اين ترتيب است كه مواد مذاب را با فشار به داخل قالب فلزي
تزريق مي كنند
انواع بلوك سيلندر بر حسب قرار گرفتن سيلندرها
1- موتورهاي يك رديفه در اين نوع موتور سيلندرها در يك خط واقع و در يك رديف قائم قرار دارند
در اين موتور تمام سيلندرها يكپارچه ريخته مي شوند
2- موتورهاي دو رديفه يا Vشكل : در اين گونه موتور نيمي از سيلندرها در يك طرف و نيمي ديگر
در طرف ديگر قرار دارند
3- موتورهاي افقي يا تخت يا خوابيده : در اين نوع موتور سيلندرها را داخل يك صفحه افقي و در
دو طرف محور اصلي ميل لنگ قرار دارند
4- موتورهاي سه رديفه يا W: اين نوع موتور دو رديف از سيلندرها در يك صفحه و در مقابل هم و
رديف ديگر عمود بر اين دو رديف قرار دارند در موتورهاي سه رديفه معمولا در طراحي موتورهاي
دوازده سيلندر استفاده مي شود
5- موتورهاي چهار رديفه يا Xشكل : در اين نوع موتورها چهار رديف سيلندر وجود داشته و با هم
زاويه 90 درجه را تشكيل مي دهند
6- موتورهاي راديال يا ستاره اي : اين نوع موتورها با هوا خنك شده و سيلندرها در اين نوع موتور
دور يك مركز قرار گرفته اند
عيوب بلوك سيلندر
در زمستان و سرماي شديد بلوك در اثر يخ زدن اب در داخل بدنه ترك خورده كه اين ترك خوردگي در
سطح خارجي بلوك ايجاد شده و اب از انجا بيرون نشت مي كند ترك خوردگي را مي توان مانند ترك
خوردگي سر سيلندر برطرف كرد
جلوگيري از ترك خوردن بلوك سيلندر
بعد از ريختن موتور و در اوردن بلوك سيلندر از قالب ريخته گري ان را با عمليات پرداخت كاري پاك و
تميز مي كنند محلهايي كه مابين پوسته و سيلندر و بلوك قرار دارد
بوسيله سوراخهايي كه در بدنه بلوك ايجاد مي كند از وجود ذرات شن و بقاياي ريخته گري پاك
مي كنند دهانه اين سوراخها را با پولك مي پوشانند وظيفه اين پولكها كه قابل تعويض است جلوگيري
از ترك خوردن مي باشد در سرماي شديد پس از اينكه حجم اب در محفظه هاي بلوك بر اثر يخ زدن
زياد شده و فشار انبساط كه به همه نقاط بلوك سيلندر وارد مي شود پولكها را به طرف بيرون پرتاب
كرده و فشار را خنثي مي كند پولكها را در موقع تعويض با چسب در محل خود در بلوك جا مي زنند
كه عمل اببندي به خوبي انجام شود در ضمن پولكها در اثر فشار اب و گرفتگي ترموستات و لولهاي
رابط و در موقع تابستان بر اثر گرماي زياد نيز با بيرون پريدن خود امكان ترك خوردن سيلندر را برطرف
كند
عيوب ديگري كه امكان دارد در بلوك پيش بيايد گرفتگي لوله ها و مجاري روغن يا مجاري اب است
جهت باز كردن لوله هاي روغن پيچهاي در روي بلوك در مسير اصلي وجود دارد كه با باز كردن ان و
سيخ زدن لوله ها را تميز مي كند و يا براي تميز كردن مجاري اب پولك را خارج كرده مجاري اب را
تميز كرد و سپس با فشار باد كليه كثافات را از مجاري خارج كرده و بعدا پيچ و پولكها را در محل خود
قرار م دهيم
عيب ديگر تاب داشتن بلوك سيلندر : در اثر حرارت و نيروي وارد به بلوك سيلندر باعث پيچيدگي و
تاب ديدگي بلوك مي شود و جاياتاقانيها از محور اصلي منحرف مي شود و اين عيب سريع ياتاقانها
را از بين خواهد برد تغيير مكان جاياتاقانيها نبايد بيشتر از 0.05ميلي متر باشد اگر اين تغيير مكان بيش
از اين باشد بايد كليه انها را تراشيده و هم محور مي كنند
تابديدگي جاياتاقاني يا كپه هاي بلوك سيلندر
كپه ياتاقانيها در محل نشت خود پيچيدگي پيدا مي كنند و اين پيچيدگي باعث مي شود كه اين ياتاقانها
سريع از بين بروند
روغن ريزي موتور در اين حالت بالا مي رود اين كپه ها را مي توان بوسيله سوهان و سمباده نرم و
اغشته به روغن در يك محل صاف مثل صافي و يا شيشه ان را صاف و پرداخت كرد
بوشهاي سيلندر
سيلندر با توجه به طراحي موتور به اقسام گوناگون ساخته مي شود
الف : سيلندرهاي تكي : از اين نوع سيلندرها در موتورهايي كه با هوا خنك مي شوند استفاده مي شود
ب : سيلندرهاي يكپارچه : سيلندر و بلوك موتور يكپارچه ريخته شده
ج : سيلندر با بوش قابل تعويض كه اين بوش بر حسب تماس با اب به دو دسته تقسيم مي شود
1- بوش تر 2- بوش خشك
1- بوش هاي تر
در قسمت بالا و پايين به وسيله رينگ هاي لاستيكي يا رينگهاي مخصوص كه با بوشها همراه است
ابنندي مي گردند تا اب از اطراف بوش خارج نشود در اين نوع اب به طور مستقيم با بدنه بوش در
تماس مي باشد موقع جازدن بوش تر بايد رينگهاي لاستيكي را بازديد نموده كه سالم باشند سپس
مختصري صابون به رينگهاي لاستيگي زده و ان را در جاي خود با فشار قرار مي دهيم در ضمن اندازه
بيرون ماندن بوش از روي صفحه (بالائي) سيلندر به وسيله ساعت اندازه گيري طبق كاتالوگ اندازه
مي گيريم تلرانسي در نظر گرفته شده بين 0.05تا 0.01 ميليمتر مي باشد
تفاوت بلنديهاي بوش در يك موتور چند سيلندر نبايستي از 0.02 ميلي متر بيشتر باشد اگر لازم شد
مي توان بوش را در محل خودش به وسيله روغن سنباده اب بندي كرده و سپس جا بزنيم در صورتي
كه بخواهيم بوش سيلندر را مجددا مورد استفاده قرار دهيم جهت بوش را در روي محل مربوط روي
بدنه علامت گذاري كنيد زيرا سائيدگي اطراف بوش يكنواخت نبوده و ممكن است باعث روغن سوزي
گردد
2- بوش هاي خشك
بوشهاي خشك كاملا به بدنه سيلندر چسبيده و با اب تماس مستقيم ندارد اين بوشها توسط كارخانه
توليد كننده موتور ساخته شده و به بازار عرضه شده و يا اينكه در صورت عدم دسترسي به ان تراشكارها
مي توانند ان را بتراشند قطر داخلي اين بوشها استاندارد بوده و از پيستونها ي استاندارد نيز استفاده
مي شود
علت پيدايش عيوب در سيلندر
حركت رفت و امد پيستون در سيلندر و اصطكاك رينگ ها با جدار سيلندر تغيير جهت شاتون در نقاط
مرگ بالا و پايين فشار ناشي از احتراق مخلوط به محفظه احتراق و به خصوص به رينگها عدم
روغن كاري مناسب سيلندر در نقطه مرگ بالا و در زمان احتراق به علت وجود حرارت زياد عوامل
ايجاد سائيدگي در سيلندر مي باشد سيلندر يكي از قطعات يا محلهايي است كه بعد از باز كردن
موتور و شستشوي ان و پس از خشك كردن حتما بايد خيلي دقيق مورد بررسي و عيب يابي است
كه بعد از باز كردن موتور و شستشوي ان و پس از خشك كردن حتما بايد خيلي دقيق مورد بررسي
و عيب يابي قرار گيرد
سايش سيلندر
دلايل سايش نامتعادل سيلندر
1- وجود رينگ در قسمت بالا
2- تاثير عوامل شيميايي (وجود دود)
3- عدم روغن كافي
4- نيروي جانبي
5- فشار زياد و حرارت زياد
به طور كلي سايش معمولي سيلندر براي هر صد هزار كيلومتر 0.02 تا 0.04 ميليمتر مي باشد
وظايف سيلندر
1- هدايت پيستون
2- تشكيل محوطه احتراق
3- هدايت احتراق
4- گرفتن فشار احتراق
نيروهاي موثر در سيلندر
1- نيروي حرارت
2- نيروي سايش
3- نيروي فشاري
4- عوامل شيميايي
مشخصات سيلندر
1- مقاومت در مقابل حرارت
2- مقاومت در مقابل فشار
3- مقاومت در مقابل عوامل شيميايي
4- قابليت هدايت پيستون
5- قابليت هدايت حرارت
6- انبساط كم در مقابل حرارت
معايبي كه در سيلندر به وجود مي ايد
1- خط برداشتن 2- پله كردن يا لبه دار شدن مكانيك خودرو 3- دو پهني 4- دو پهني (در ارتفاع گلدون شدن)
5- صيقلي شدن با اينه شدن 6- سائيدگي سيلندر
1- خط برداشتن :
خط افتادن سيلندر بر اثر شكستن رينگ و كثافات داخل روغن وعلل ديگري بوده كه با اين عمل گازبندي
به خوبي انجام نمي شود در اين حالت با تراش سيلندر و استفاده از پيستون اورسايز مي توان ان را
اصلاح كرد خط افتادگي سيلندر را ميتوان به وسيله كشيدن ناخن داخل سيلندر ازمايش كرد
2- لبه دار شدن
پيدا شدن لبه بخصوص در فاصله مابين رينگ اتش و سطح بالائي سيلندر بر اثر حركت و كار مداوم و
به خصوص فنريت بيش از حد رينگ بالائي مي باشد اين لبه را مي توان با ناخن احساس كرد اما
دقيق ترين وسيله براي تشخيص لبه ميكرومتر داخل سنج يا ساعت اندازه گير سيلندر است
3- دو پهني
اين عيب در اثر سائيدگي و اختلاف قطر سيلندر در دو نقطه عمود بر هم به وجود مي ايد كه در ان
قسمت سيلندر از حالت دايره خارج و به صورت بيضي در مي ايد
براي ازمايش دو پهني با ساعت اندازه گير يا ميكرومتر داخل سن د ر دو سمت عمود بر گژن پين و
موازي گژنپين را اندازه گيري مي كنيم اگر اختلافي در اعداد مشاهده شد دليل به دو پهني شدن
سيلندر مي باشد كه براي رفع اين عيب انرا تراش داده و از پيستون اورسايز استفاده مي كنيم البته
اندازه گيري هميشه يك سانتي متر پايين تر از پله مي باشد يعني محلي كه سائيدگي پيش مي ايد
4- دو پهني( در ارتفاع گلدوني شدن )
اين عيب كه در اثر كار زياد و سائيدگي بيش از حد به وجود مي ايد شامل اختلاف قطر در قسمت
بالا و پايين سيلندر مي باشد به طوري كه سيلندر از حالت استوانه كامل خارج شده و در قسمت
پايين قطرش كمتر از قطر در قسمت بالاي ان مي گردد
5- صيقلي شدن يا ائينه شدن سيلندر
در اثر كار مداوم رينگها در سيلندر و زماني كه روغنكاري سيلندرها به خوبي انجام نشود سطح
سيلندر كاملا صيقلي مي شود اين امر باعث خارج شدن كمپرس و وارد شدن روغن به اطاق احتراق
مي شود بايد سيلندر را هونيگ كرد تا در ديواره سيلندر خطوط هونيگ با زاويه 120 درجه ايجاد شود
ضمنا پس از تراش سيلندرها به وسيله دستگاه تراش عمل هونيگ به وسيله سنگ زني انجام مي شود
6- سائيدگي سيلندر
سيلندر بر اثر فشار و گرماي حاصل از احتراق و نرسيدن روغن يا شسته شدن روغن توسط قطرات
مخلوط و علل ديگر سائيده مي شود اين سائيدگي بيشتر به وجود امدن عللي از قبيل (دو پهن شدن
-بيضي شدن – موج دار شدن – گلداني شدن ) سيلندر مي شود
منبع : اتومانيك به زبان ساده (مهندس احمد امير تيموري)