گيربكس و نقش ان در خودرو

گيربكس يكي از اعضاي سيستم انتقال قدرت مي باشد وظيفه گيربكس تبديل دور و گشتاور بوده

گيربكس وظيفه دارد كه گشتاور (قدرت) و دور موتور را تغيير داده و به دلخواه راننده و نياز جاده و

خيابان دور را كم قدرت را زياد يا بلعكس دور را زياد و قدرت را كم كند در مواقعي نياز مي باشد كه

از قدرت بيشتري جهت حركت اتومبيل استفاده شود همين طور نياز مي شود كه پس از حركت

اتومبيل سرعت بيشتري داشته و به حركت خود ادامه دهد امروزه به علل اقتصادي و ايمني بيشتر

گيربكس هاي دنده اي را ترجيح مي دهند در گيربكس هاي دنده اي هر زوج دنده فقط يك نسبت دور

و گردش را به وجود مي اورد در نتيجه براي به دست اوردن نسبت تبديل هاي مختلف بايد از چندين

زوج دنده استفاده كرد

انواع گيربكس

گيربكس دو نوع است : گيربكس معمولي و گيربكس اتوماتيك . در بعضي از اتومبيل ها دسته دنده

بغل فرمان قرار دارد و در اكثر اتومبيل ها دسته دنده در سمت راست راننده روي گيربكس بسته

شده است كه به ان دنده گيربكس گويند

انواع محور يا شفت در گيربكس (جعبه دنده)

1- شفت ورودي (شفت كلاچ) 2- شفت اصلي يا شفت دو 3- شفت دنده عقب

وظيفه دنده ها در گيربكس تغيير دور گشتاور وظيفه دنده ها مي باشد

وظيفه دنده برنجي هماهنگ كننده دور بين دنده بوده و عمل تعويض دنده را تسريع مي كند

وظيفه خار موشكي جلو برنده و نگه دارنده دنده برنجي مي باشد

وظيفه مته ساچمه ماهك براي جلوگيري از بيرون زدن دنده هنگام حركت اتومبيل و ثابت ماندن

دنده از مته و ساچمه استفاده مي شود

معايب عمده گيربكس

كليه دنده ها به جز دنده چهار زوزه مي كشد

1- سائيدگي و كچلي دو طرف ميل دنده زير محل قرار گرفتن ساچمه ها

2- كچلي و سائيدگي ساچمه ها يا بلبرينگ دنده زير

يكي از دنده ها هنگام حركت زوزه مي كشد (مثلا دنده دو)

1- سائيدگي و معيوب شدن بوش همان دنده 2 – تيز كردن و سائيدگي همان دنده

هنگام حركت دو دنده از يك ماهك بيرون مي زند (مثال دنده دو و سه)

1- معيوب بودن يا شكستن فنر و ساچمه ماهك

2- خلاصي و سائيدگي بيش از حد ميل ماهك و ماهك

كليه دنده ها بيرون مي زند

1-خلاصي افقي بيش از حد مجاز دند

2- سائيدگي بيش از حد واشر مسي دو طرف دنده زير

هنگام حركت و رها كردن كلاچ از گيربكس صداي زوزه شنيده مي شود

معيوب بودن بلبرينگ يا بو سر ميل لنگ

كليه دنده هاي تعويضي توليد صدا مي كند معيوب

1- معيوب بودن سيستم كلاچ از جمله هوا

2- رگلاژ نبودن كلاچ

3- معيوب بودن ديسك و صفحه كلاچ

هنگام تعويض دنده عقب صدا مي كند و ه سختي تعويض مي شود

چون دنده عقب فاقد دنده برنجي مي باشد احتمالا دور ارام موتور زياد است

چكونگي ازمايش دنده برنجي

وظيفه دنده برنجي هماهنگ نمودن دور بين دو دنده مي باشد در نتيجه هنگام تعويض و ازمايش

ان پس از قرار دادن دنده برنجي در محل خود و چرخاندن تا زماني كه دنده برنجي در جاي خود ديگر

نچرخد سپس توسط فيلتر دنده گير را اندازه گيري كرده وبا اندازه مجاز ان مقايسه مي كنيم

علت روغن ريزي گيربكس

1- گرفتگي هواكش گيربكس 2- ابندي نبودن واشرهاي اب بندي و كاسه نمدها

علت روغن ريزي از كاسه نمد گلداني عقب گيربكس

1- معيوب بودن كاسه نمد جلو و شفت وردي 2- مكانيك خودرو زياد بودن واسگازين گيربكس

چگونگي تشخيص معيوب بودن بليرينگ شفت ورودي گيربكس

هنگامي كه موتور روشن و دنده خلاص است توليد صدا كرده و با گرفتن كلاچ صدا قطع مي شود

در چنين حالتي بايد بلبرينگ شفت ورودي عوض شود

1- معيوب بودن و پاره شدن لاستيك دسته موتور و گيربكس دنده ها را نيز دچار اشكال مي كند

خلاصي زياد دسته دنده و لرزش ان هنگام حركت اتومبيل را موجب مي شود

2- سائيدگي محل قرار گرفتن دسته دنده

وظيفه ضامن دنده عقب در گيربكس

براي جلوگيري از جا رفتن دنده چهار به جاي دنده عقب و بلعكس از ضامن دنده عقب استفاده

مي شود كه در اتومبيل هاي مختلف فرق مي كند

وظيفه ضامن در دنده جلو

براي جلوگيري از درگيري دو دنده در يك لحظه طراحي ميل ماهك و اهرم تعويض به گونه اي است

كه هنگام تعويض دنده فقط يك دنده تعويض مي شود

منبع : اولين دايره المعارف جامع اتومبيل در ايران جلد3(حسين منوچهر پارسا)