دلايل ظهور دينام هاي الترناتور
يكي از معايب دينام هاي جريان مستقيم اين است كه اين دينام ها در دورهاي پائين موتور قادر به شارژ باطري نمي باشند امروزه مصرف كننده هاي برقي در خودرو زياد شده است ترافيك شهرها باعث مي شود كه موتور يك اتومبيل مدتها در جا كار كند و در اين حالت دور دينام پايين است با اين شرايط دينام جريان مستقيم نمي تواند جوابگوي شارژ باطري باشد به همين خاطر امروزه دينامهاي جريان مستقيم از رده خارج شده و از دينامهاي الترناتور استفاده مي شود اساس كار دينامهاي الترناتو مانند دينامهاي جريان مستقيم است
در دينامهاي الترناتور نيز بر اثر قطع خطوط قواي مغناطيسي جريان القائي بوجود مي ايد ولي با اين
تفاوت كه در دينامهاي جريان مستقيم اهن رباها به بدنه دينام پيچ و ثابت شده بود و سيم پيچهاي
توليد جريان داخل حوزه مغناطيسي حركت مي كردند در دينامهاي الترناتور اهن ربا دوار است و سيم
پيچهاي توليد جريان ثابت مي باشند اهن رباي دوار را روتور و سيم پيچ ثابت را استاتور مي گويند
قطعات
الف – روتور : روتور مجموعه اي است كه وظيفه توليد حوزه مغناطيسي را در الترناتور به عهده دارد
روتور از يك محور تشكيل شده كه جلوي ان داراي رزوه براي بستن مهره نگهدارنده پولي است
درقسمت وسط روتور يك سيم پيچ روي محور به صورت پرس قرار گرفته است اين سيم پيچ روي
يك حلقه پلاستيكي پيچيده شده تا از اتصال ان با بدنه جلوگيري شود روي اين سيم پيچ چنگكهاي
فلزي از دو طرف قرار مي گيرد اين چنگكها نيز روي محور قرار گرفته اند دو سر پيچ به دو حلقه مسي
كه در انتهاي محور قرار دارد وصل مي شوند (كلكتورها )
انتهاي محور و پشت كلكتورها يك بولبرينگ به صورت پرسي سوار شده كه اين بولبرينگ درون محل
خود داخل پوسته عقب قرار مي گيرد
اگر به دو سر سيم پيچ روتور جريان برق متصل كنيم چنگكها اهن ربا مي شوند چون لبه اين چنگكها
بر عكس يكديگر نسبت به سيم پيچ قرار گرفته اند در نتيجه هر دو لبه كناري يكي در ميان قطبهاي
N,S مي شوند وبين انها ميدان مغناطيسي ايجاد مي شود
در قسمت جلوي محور يك پولي توسط يك خار با ان درگير مي شود دور اين پولي تسمه قرار
مي گيرد كه نيروي ميل لنگ توسط اين تسمه به محور دينام منتقل شده و باعث گردش ان مي شود
ب- استاتور : استاتور مجموعه سيم پيچي مي باشد كه در اثر برخورد حوزه با ان جريان الكتريسته
بوجود مي اورد اين سيم پيچها بايد دور روتور قرار گيرند تا داخل حوزه مغناطيسي باشند و با چرخش
حوزه دوار الكترونها در اين سيم پيچها حركت كنند استاتور داراي يك بدنه فلزي مي باشند كه داخل
اين بدنه فلزي شيارهاي وجود دارد سيم پيچها داخل اين شيارها پيچيده مي شود چون در اثر كار
كردن و گرماي حاصل از موتور بدنه ان داغ مي شود بدنه استاتور از ورقهاي نازك كه به يكديگر پرس
شده اند ساخته مي شود داخل شيارهاي استاتور ورقه هاي عايق قرار گرفته است تا از اتصالي
سيم پيچ با بدنه استاتور جلوگيري شود
اگر يك سيم را داخل شيارهاي استاتور بپيچيم و دو سر ان را خارج كنيم فقط يك سر جريان توليد
مي كند به اين استاتور اصطلاحا استاتور تك فاز مي گويند
در ضي از دينامها براي توليد جريان بالاتر از سه سيم استفاده مي كنند در اين حالت سه سيم با
زاويه معيني نسبت به يكديگ داخل بدنه استاتور پيچيده مي شوند اصطلاحا به اين نوع استاتور
سه فاز گفته ميشود در استاتور سه فاز سه سر خروجي خواهيم داشت در نتيجه بازدهي دينام
بالا مي رود
ج – ديود ها : الترناتور مولد جريان متناوب مي باشد جريان متناوب به جرياني گفته مي شود كه
مسير حركت الكترونها در هادي دائما تغيير مي كند اگر چنين حالتي باشد ديگر قطب منفي و
مثبت در اين هادي مفهومي نخواهد داشت
بوسيله اين جريان نميتوان باطري را شارژ كرد زيرا الكترونهائي كه به سوي باطري سرازير مي شود
با عوض شدن مسير جريان دوباره از ان خارج مي گردند بنابراين باطري هميشه با جريان مستقيم
شارژ مي شود يعني جرياني كه الكترونها از يك سمت حركت داشته باشند
چون جريان خروجي الترناتور متناوب است با اين جريان نميتوان باطري را شارژ كرد به همين خاطر
در سر راه خروجي الترناتور از ديود استفاده مي كنند ديود قطعه اي الكترونيكي است كه فقط
جريان را از يك سمت از خود عبور مي دهد و به اين ترتيب جريان متناوب را به مستقيم تبديل مي كند
د- پوسته دينام هاي الترناتور الترناتور از دو پوسته جدا از هم تشكيل شده است كه معمولا از جنس
الومينيوم مي باشند بدنه فلزي استاتور مابين اين دو پوسته قرار مي گيرد و توسط چند پيچ دو
پوسته روي يكديگر محكم مي گردد دو عدد بولبرينگ براي گردش محور روتور درون اين دو پوسته
وجود دارد يك بولبرينگ در پوسته جلوئي وجود دارد و يك بولبرينگ روي محور روتور كه در پوسته
عقب ان قرار مي گيرد
و- پولي و پنكه : مانند دينامهاي جريان مستقيم قسمتي از محور روتور از پوسته جلوئي الترناتور
بيرون است روي اين قسمت يك پولي و پنكه قرار دارد كه هر دو انها توسط يك خار به محور روتور
متصل مي شوند جلوي انها يك مهره بسته مي شود و تسمه روي اين پولي قرار گرفته كه با
گردش تسمه پولي گردش كرده و باعث حركت روتور مي شود همراه پولي پنكه هم گردش كرده
و هوا را از جلو وارد الترناتور و از عقب ان خارج مي كند تا باعث خنك شدن قطعات الترناتور
گردد در بعضي از الترناتور ها پنكه در قسمت داخل الترناتور و پشت روتور قرار دارد
ه – جازغالي و زغالها : آموزش مكانيك در دينامهاي جريان مستقيم برق خروجي دينامها از زغالها عبور مي كرد
چون جريان زيادي از انها عبور مي كرد معمولا زغال انها بزرگ بود ولي در الترناتور جريان زيادي
از زغالها نمي گذرد و به همين خاطر زغالها زياد بزرگ نيستند اين زغالها در يك جا زغالي
پلاستيكي قرار مي گيرند
زغالها روي كلكتور انتهاي روتور قرار مي گيرند پشت اين زغالها يك فنر كوچك وجود دارد كه
هميشه زغالها را بر روي كلكتور مي فشارد در بعضي از الترناتورها كه افتامات انها ترانزيستوري
مي باشد مجموعه افتامات و جا زغالي روي يكديگر نصب مي شوند
منبع : برق خودرو(عباس غلامي)