ميل لنگ يك قطعه ريختگي يكپارچه از آلياژ فولاد ميباشد كه با عمليات حرارتي و چكشكاري تهيه ميشود و داراي استحكام مكانيكي قابل توجهي است، ميل لنگ بايد به اندازه كافي محكم باشد تا بتواند ضربههائي را كه در زمان احتراق به پيستون وارد ميشود بدون پيچش زياد تحمل نمايد. علاوه بر اين ميل لنگ بايد با نهايت دقت متعادل گردد تا از ارتعاشات آن كه در اثر وزن خارج از مرگز لنگ به وجود ميآيد جلوگيري به عمل آيد. براي متعادل ساختن ميل لنگ، در مقابل هر لنگ وزنههائي به ميل لنگ اضافه شده است.
قدرتي كه از طرف پيستونها به ميل لنگ داده ميشود يكنواخت نيست. موقعي كه زمان هاي قدرت با هم اشتراك پيدا ميكنند (در موتورهاي شش سيلندر و هشت سيلندر) لحظهاي وجود دارد كه در آن مقدار قدرت از زمانهاي ديگر بيشتر است، اين عمل موجب ميشود كه سرعت ميل لنگ كم يا زياد شود. البته چرخ لنگر بر اين تمايل غلبه ميكند. فلايول يك فلكه نسبتاً سنگين ميباشد كه به اتنهاي عقب ميل لنگ با پيچ و مهره بسته ميشود، اينرسي چرخ لنگر تمايل دارد كه آن را با سرعت ثابت حركت دهد بنابراين چرخ لنگر در موقعي كه ميل لنگ تمايل به افزايش سرعت داشته باشد قدرت را ميگيرد و هنگامي كه تمايل به كاهش سرعت داشته باشد قدرت را به آن پس ميدهد .
علاوه بر اين عمل، چرخ لنگر در محيط خارجي خود دندانههائي دارد كه در موضع روشن كردن موتور با دنده محرك دستگاه استارت درگير ميشود. ضمناً دستگاه كلاچ به قسمت جلوي ميل لنگ سه قطعه مختلف سوار ميشود كه عبارتند از يك چرخ دنده يا چرخ زنجير كه ميل بادامك را به حركت در ميآورد، يك نوسان گير و يك پولي پروانه، پولي، توسط يك تسمه پروانه، پروانه، پمپ آب و ژنراتور را ميچرخاند.
چرخ لنگر
در موتورهاي چند سيلندر زمانهاي قدرت پشت سر هم به وجود ميآيد و يا اين كه مقداري با هم اشتراك دارند يعني هنوز يك زمان قدرت به پايان نرسيده قدرت ديگر توليد ميشود و به اين ترتيب قدرت به طور يكنواخت توليد ميگردد. با اين حال جريان قدرت به اندازه مطلوب يكنواخت نيست. اگر قدرت موتور باز هم يكنواختتر گردد موتور آرامتر كار خواهد كرد. براي رسيدن به اين هدف از چرخ لنگر (فلايول) استفاده ميشود، چرخ لنگر يك فلكه نسبتاً سنگين ميباشد كه به عقب ميل لنگ موتور متصل شده است.
براي اين كه بهتر به كار چرخ لنگر پي ببريم يك موتور تك سيلندر را در نظر ميگيريم. اين موتور در هر چهار زمان يك زمان قدرت دارد. در ضمن زمانهاي سه گانه ديگر يعني در زمان تنفس كه خطوط هوا و بنزين وارد سيلندر ميشود، و در زمان تراكم كه مخلوط در داخل سيلندر ميگردد، و همچنين در زمان تخليه كه گازهاي سوخته از سيلندر به خارج رانده ميشود، موتور مقداري انرژي مصرف ميكند. بنابراين در زمان قدرت، موتور سرعت ميگيرد و در زمانهاي ديگر سرعت خود را از دست ميدهد. هر چرخ يا فلكهاي كه حركت دوراني داشته باشد از آن جمله فلايول هميشه مايل است حالت حركت خود را حفظ كند و يا به عبارت ديگر در مقابل تغيير سرعت از خود مقاومت نشان ميدهد (اين تماي به علت اينرسي ماده ميباشد). هنگامي كه موتور به افزايش سرعت ميل داشته باشد، چرخ لنگر در مقابل آن مقاومت ميكند، موقعي كه موتور به كاهش سرعت ميل داشته باشد باز چرخ لنگر در مقابل آن مقاومت ميكند.
با وجود اين در موتورهاي تك سيلندر مقداري افزايش و كاهش سرعت وجود دارد ولي فلايول اين تغييرات سرعت را به حداقل ممكن ميرساند. در حقيقت چرخ لنگر مقداري از انرژي موتور را در زمان قدرت و افزايش سرعت در خود ذخيره ميكند و بعد در زمان هائي كه موتور قدرت توليد نميكند آن را به موتور پس ميدهد. در موتورهاي چند سيلندر نيز چرخ لنگر به همين روش كار ميكند و ماگزيمم سرعت را به هم نزديك ميكند و سرعت را يكنواخت مينمايد. علاوه بر اين فلايول محلي براي نگهداري قطعات كلاچ فراهم ميسازد. ضمناً روي فلايول دندهاي وجود دارد كه در موقع استارت زدن يا روشن كردن موتور با دنده محرك استارت درگير ميشود.
ارتعاش گير يا ضربهگير ميل لنگ
ميل لنگ در معرض نيروهاي مختلف و متناوب قرار دارد و در آن ارتعاشات پيچشي به وجود ميآيد. ارتعاشات متناوب، باعث تاب برداشتن ميل لنگ ميشود. پيچش ناموزون در جلوي ميل لنگ، در سرعت معيني اتفاق ميافتد. مثلاً ممكن است در دورهاي1200، 1600 يا 2400 دور در دقيقه به حداكثر برسد. شدت ارتعاشات در دورهاي بين 1200 تا 1600 دور در دقيقه است و نيز در فاصله بين 1600 تا 2400 ارتعاشات ميل لنگ تشديد ميگردد.
ارتعاشات ميل لنگ را به وسيله ارتعاش گير كاهش ميدهند. ارتعاشگير، از يك فلايول كوچك كه در جلوي ميل لنگ به وسيله بوشهاي لاستيكي و صفحه اصطكاكي به پولي يا چرخ دنده اتصال دارد، تشكيل شده است و همراه آن ميگردد.
فلايوگير، مانند فلايول انتهاي ميل لنگ در موقع ازدياد ناگهاني سرعت، مقداري از انرژي را جذب نموده، در موقع كاهش دور، انرژي خود را به ميل لنگ تحويل ميدهد. در جلوي ميل لنگ عواملي مانند دينام، واتر پمپ پروانه و غير قرار دارد كه همواره به نگه داشتن جلوي ميل لنگ تمايل دارند. بنابراين براي حذف تأثيرات عوامل كاهنده سرعت، ارتعاشگير كمك چشمگيري در كار ميل لنگ ميكند.
ارتعاشگير وزنهاي
به پولي ميل لنگ متصل ميباشند. در شكل سمت چپ، بوش لاستيكي بزرگي در چند موضع روي فلايول بسته ميشود كه از وسط لاستيك آن پيچهاي اتصال دهنده عبور كرده، فلايول ارتعاشگير را به پولي متصل ميسازد. در شكل وسط، فلايول يك ديسك فولادي بزرگي است كه به وسيله لاستيكهاي وسط از ميل لنگ نيرو گرفته يا به آن نيرو وارد ميكند.
در شكل فلايول به وسيله يك فلانچ لاستيكي و يك درپوش به سر ميل لنگ بسته ميشود. فلانچ لاستيكي مانند بوشهاي لاستيكي در دو نوع ديگر عمل ميكند.
ارتعاشگير هيدروليكي
اين ارتعاش براساس اينرسي فلايولي كه در محفظهي روغن شناور است، كار ميكند. پوسته يا محفظهي روغن به دنده سر ميل لنگ بسته شده، مكانيك خودرو همراه آن گردش ميكند. فلايول داخل روغن بر اثر نيروي اصطكاك روغن، ديرتر از ميل لنگ، انرژي اخذ ميكند. همچنين ديرتر از حركت باز ميايستد و لذا ارتعاش ميل لنگ را خنثي ميكند. شكل (15ـ6)
گرداورنده : مهندس مهدي ملازم