از اولين خودرويي كه در سري توليد انبوه توليد شد تا كنون زمان زيادي مي گذرد. پروسه ي توليد خودروها پيشرفت زيادي كرده وقطعات يكي پس از ديگري دچار تغييرات تكنولوژيك شده اند، اما چيزي كه تا چند سال پيش تقريبا بدون تغيير مانده است سيم ها و دسته سيم هايي است كه در خودرو ها استفاده مي شود. لزوم تغيير و ارتقاي كيفي آنها تا بدان جا مهم است كه اگر نگاهي گذرا به ميزان تراكم وطول آنها در خودرو ها داشته باشيم خواهيم ديد كه حجم و وزن عمده اي از خودروها را دسته سيمها تشكيل مي دهد. اصولا در هنگام برخورد اول با سيستم الكترونيك خودرو پژو نيز اولين چيزي كه نظر ما را به خود جلب مي كند دسته سيمها وتعداد زياد سيمهايي است كه قطعات مختلف برقي را به يكديگر متصل مي كنند.
نمودار زيركه به صورت كلي مجموع طول سيم و تعداد اتصالات يك خودروي عمومي را نشان مي دهد كه با خودروهاي نام آشناي پژو 405 و 605 قابل مقايسه است
دياگرام ميزان تغييرات در دسته سيمها
تكنولوژي مولتي پلكس راه حل كامل مناسبي براي حل اين معظل بود كه علي رغم پيچيدگي نسبتا زياد تئوريك به درستي و تا حد امكان موجب كاهش ميزان استفاده از سيم هاي متعدد در خودرو مي شود. اين تكنولوژي كه اولين بار در صنعت ارتباطات كلامي به كار گرفته شد شهرها و روستا ها را به كمك دو رشته سيم به يكديگر وصل كرد. پس از آن اين صنعت با تكنولوژي ماكروويو تلفيق شده و سپس نوبت به صنايع خودرو رسيد. سيستم مولتي پلكس يكي از سيستمهاي نوين ارتباطي بوده در اغلب شركت هاي صنعتي براي ارتباط تجهيزات و كامپيوترها به يكديگر مورد استفاده قرار مي گيرد و يكي از جديدترين پيشرفت هاي تكنيكي مي باشد كه موجبات تحولات عظيمي را در صنايع مختلف به وجود آورده است.
سازنده هاي مختلفي در اين زمينه كار كرده اند كه هر يك به نوبه ي خود مزايا و محدوديت هاي خاص خود را دارند. از معروف ترين استانداردهاي مولتي پلكس مي توان به موارد زير اشاره كرد :
استاندارد J 1850 : ساخت آمريكا كه بر روي خودرو هاي شركت هاي كرايسلر ، جنرال موتور و فورد استفاده مي شود.
استاندارد Proprietary : ساخت ژاپن كه بر روي خودرو هاي شركت هاي ژاپني استفاده مي شود.
استاندارد ABUS : ساخت آلمان كه بر روي خودرو هاي شركت فولكس واگن استفاده مي شود.
استاندارد VAN : ساخت فرانسه كه بر رور خودرو هاي شركت هاي پژو و رنو استفاده مي شود .
استاندارد CAN : ساخت آلمان كه بر روي خودرو هاي شركت هاي بنز ، بي ام و ، ولوو و فيات استفاده مي شود .
نكته مهم :
در ميان اين استاندارد هاي ارتباطي ، استنادارد CAN نسبتا موفق تر بوده و اكنون در بين شركت هاي سازنده ي خودرو تمايل نسبي براي استفاده از آن در روي خودرو هاي توليدي وجود دارد. در خودرو هاي پژو از استاندارد هاي VAN و CAN استفاده شده است.
دلايل نياز به استفاده از سيستم مولتي پلكس
1 _ افزايش بيش از حد تعداد ارتباطات بين ECU ها و سنكرون سازي آن ها : اگر به زير داشبورد پژو 405 يا 607 نگاه كنيد اين مطلب را تصديق مي كنيد.
2 _ افزايش بيش از حد تعداد قطعات الكتريكي و نياز به آينده نگري : اين مطلب در خودرو هاي ايراني كه اكثرا واجد كسري از ECU هاي شركت سازنده هستند كمتر ديده مي شود اما با دقت در خودروهايي مانند پژو 607 به اين مهم پي مي بريم.
3 _ نياز به ساده سازي بين دسته سيم ها : ساده سازي موضوع مهمي است كه حتي در 206 غير مولتي پلكس با ابداع BSI مورد توجه قرار گرفته است.
4 _ افزايش كيفيت ، راحتي و ايمني : اين فاكتورها دنياي جديدي را پيشاروي خودرو ها باز مي كنند كه در سيستم غير مولتي پلكس يا به سادگي قابل استحصال نبودهو يا در صورت امكان ، به چندين ده متر سيم نياز است . اين عامل در خودرو هاي پژو كه رقم آخر آن ها به 6 و 7 و در آينده به 8 ختم مي شود به خوبي استفاده شده است كه در مورد آن بحث خواهد شد .
5 _ تنظيمات جديد ( آلودگي ، سيستم ترمز و ... ) : اتصال سيستم هاي جديد كارايي هاي بيشتري را به همراه دارد كه در اين مورد توضيح داده خواهد شد .
6 _ افزايش كيفيت و كميت هاي عيب يابي : كساني كه آ شنايي مختصري با دستگاه هاي عيب ياب استاندارد دارند و بر روي هر دو خودروي 206 غير مولتي پلكس و مولتي پلكس كار كرده اند مي دانند كه تا چه حد كارايي دستگاه هاي عيب ياب در روي خودروي مولتي پلكس بالاتر است به گونه اي كه تا ريزترين فرمانبرهاي موجود در خودرو حتي سوزن آمپر دور موتور را نيز مي توان جداگانه تست كرد. در حالي كه در سيستم غير مولتي پلكس اين موضوع به اين سادگي ها نيست.
7 _ مديريت همگون قطعات توليد شده توسط سازنده هاي مختلف : يكي از معظلات سازنده هاي خودرو آداپته كردن قطعات شركت هاي مختلف با سيستم خودروي آن هاست. در حالي كه در سيستم جديد تنها كافي است سفارش قطعه اي داده شود كه بتواند طبق استاندارد شبكه اطلاعات خود را وارد خودرو كند. در اين حالت اضافه كردن سيستم هاي جديد نيز كاري بسيار ساده بوده و خودرو قابليت افزايش آپشن را با اطمينان بيشتر و صرف هزينه ي كمتر دارا است.
هندسه شبكه هاي اطلاعاتي
انواع هندسه شبكه هاي اطلاعاتي مولتي پلكس به شرح زير است :
1 _ شبكه Star : پيكر بندي ستاره كه در آن تمامي ECU ها به طور جداگانه به يك ECU مركزي متصل مي شوند.
2 _ شبكه Bus : در اين شبكه تمامي ECU ها به طور جداگانه پس از اتصال به دو خط گذرگاه داده ها به يكديگر متصل مي شوند.
3 _ شبكه Tree : اين شبكه مجموعه اي از شبكه هاي Star و Bus مي باشد.
4 _ شبكه Ring : در اين شبكه هر ECU حد فاصل بين دو ECU ديگر است.
5 _ شبكه Lattice : در اين شبكه ارتباط بين ECU ها به صورت رندوم برقرار مي شود.
نكته مهم :
شبكه مولتي پلكس خودرو 206 از يك نظر با در نظر گرفتن BSI به عنوان ECU مركزي شبكه Star ، از نظر ديگر با توجه به انتقال داده ها روي دو خط سيم به هم پيچيده شبكه Bus و از يك ديد ديگر با توجه به قرار گرفتن يك ECU بين دو ECU ديگر شبكه Ring خواهد بود.
نحوه ي انتقال اطلاعات در شبكه هاي مولتي پلكس
1 _ خط تلفن.
2 _ دو رشته سيم به هم پيچيده فركانس بالا.
3 _ سيم هاي كواكسيال.
4 _ فيبر نوري.
5 _ ارتباط مادون قرمز.
6 _ ارتباط راديويي.
نكته:
در خودروي 206 از روش دو رشته سيم به هم پيجيده استفاده شده است.
مختصري در مورد چگونگي تبديل اعداد به كدها
با توجه به اين كه سيستم مولتي پلكس خودروي 206 ديجيتال است بنابر اين اعداد ، متغير ها و پارامتر هاي ارائه شده توسط كنترل يونبت ها بايد به اعداد ديجيتال كه در واقع همان صفر و يك هستند تبديل شوند.آموزش مكانيك خودرو اين عمل به سادگي مثال هاي زير انجام مي شود :
1 _ تبديل دماي 19 درجه هوا ، حس شده توسط سنسور دماي هوا ي خارج از خودرو به كد ديجيتال:
19/2 = 9 R = 1
9/2 = 4 R = 1
4/2 = 2 R = 0
2/2 = 1 R = 0
1/2 = 0 R = 1 ↑
نكته:
نحوه خواندن اعداد ( R ها ) از پايين به بالا است.
در نتيجه عدد 19 در مبناي 10 برابر كد ديجيتال 10011 در مبناي 2 است.
اين عدد در شبكه ارسال شده و سپس توسط يونيت ديگري دريافت مي شود. يونيت مقصد بايد اين كد را رمز گشايي نمايد ، لذا روش زير را به كار مي برد :
2 _ كدگشايي 10011 براي به دست آوردن مجدد دماي هواي حس شده توسط سنسور دماي هواي خارج از خودرو :
10011 = 1*2 +1*2 +0*2 +0*2 +1*2 = 1+2+0+0+16 = 19
در نتيجه عدد 10011 در مبناي ديجيتال برابر عدد 19 در مبناي 10 است.